غرق کشتی‌نشینان (قرآن)در این مقاله آیات قرآن مرتبط با غرق کشتی‌نشینان معرفی می‌شوند. ۱ - قدرت خداوند و غرق کشتینشینانتوانايى خداوند بر غرق سرنشينان کشتی: «وَ آيَةٌ لَهُمْ أَنَّا حَمَلْنا ذُرِّيَّتَهُمْ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ • وَ إِنْ نَشَأْ نُغْرِقْهُمْ فَلا صَرِيخَ لَهُمْ وَ لا هُمْ يُنْقَذُونَ؛ نشانه‌اى ديگر از عظمت پروردگار براى آنان اين است كه ما فرزندانشان را در كشتی‌هايى پر از وسايل و بارها حمل كرديم. و اگر بخواهيم آنها را غرق مى‌كنيم بطورى كه نه فريادرسى داشته باشند و نه نجات داده شوند.» ۲ - اراده الهی و غرق کشتینشینانحتمى بودن غرق كشتى‌نشينان و نبودن هيچ فريادرسى براى آنان، در صورت اراده خداوند بر غرق شدن آنان: «وَ آيَةٌ لَهُمْ أَنَّا حَمَلْنا ذُرِّيَّتَهُمْ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ • وَ إِنْ نَشَأْ نُغْرِقْهُمْ فَلا صَرِيخَ لَهُمْ وَ لا هُمْ يُنْقَذُونَ؛ نشانه‌اى ديگر از عظمت پروردگار براى آنان اين است كه ما فرزندانشان را در كشتی‌هايى پر از وسايل و بارها حمل كرديم. و اگر بخواهيم آنها را غرق مى‌كنيم بطورى كه نه فريادرسى داشته باشند و نه نجات داده شوند.» ۳ - غرق کشتی‌نشینان و مشیت الهیغرق شدن كشتيها و ساكنان آن، بر اثر عملكرد ناشايست انسانها، ناشى از اراده و مشيّت الهى: «وَ مِنْ آياتِهِ الْجَوارِ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلامِ • إِنْ يَشَأْ يُسْكِنِ الرِّيحَ ... • أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِما كَسَبُوا وَ يَعْفُ عَنْ كَثِيرٍ؛از نشانه‌هاى او كشتى‌هاى كوه پيكرى است كه در دريا به كمك بادها حركت مى‌كنند. ... يا اگر بخواهد آنها را بخاطر اعمالى كه سرنشينانش انجام داده‌اند نابود مى‌سازد؛ و بسيارى را مى‌بخشد.» ۴ - علت غرق کشتینشینانغرق كشتى‌نشينان، پيامد اعراض آنان از تقوای الهی: «... أَنَّا حَمَلْنا ذُرِّيَّتَهُمْ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ • وَ إِنْ نَشَأْ نُغْرِقْهُمْ فَلا صَرِيخَ لَهُمْ ... • إِلَّا رَحْمَةً مِنَّا ... • وَ إِذا قِيلَ لَهُمُ اتَّقُوا ... • ... كانُوا عَنْها مُعْرِضِينَ؛ ... ما فرزندانشان را در كشتی‌هايى پر از وسايل و بارها حمل كرديم. و اگر بخواهيم آنها را غرق مى‌كنيم بطورى كه نه فريادرسى داشته باشند ... مگر اين‌كه رحمت ما (شامل حالشان شود)، ... و هر گاه به آنها گفته شود: بپرهيزيد ... مگر اين‌كه از آن روى‌گردان مى‌شوند. » ۵ - غرق کشتی‌نشینان توسط حضرت خضرسوراخ شدن بدنه كشتى به دست خضر علیه‌السلام و غرق شدن كشتى‌نشينان، امرى ناپسند از ديدگاه موسی علیه‌السلام: «وَ إِذْ قالَ مُوسى لِفَتاهُ لا أَبْرَحُ حَتَّى أَبْلُغَ مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ أَوْ أَمْضِيَ حُقُباً • فَوَجَدا عَبْداً مِنْ عِبادِنا ... • قالَ لَهُ مُوسى هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلى أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْداً • فَانْطَلَقا حَتَّى إِذا رَكِبا فِي السَّفِينَةِ خَرَقَها قالَ أَ خَرَقْتَها لِتُغْرِقَ أَهْلَها لَقَدْ جِئْتَ شَيْئاً إِمْراً؛ به خاطر بياور هنگامى را كه موسى به يار همسفرش گفت: دست از جستجو برنمى‌دارم تا به محل تلاقى دو دریا برسم؛ هر چند مدّت طولانى به راه خود ادامه دهم. و در آن جا بنده‌اى از بندگان ما را يافتند ... موسى به او گفت: آيا اجازه مى‌دهى از تو پيروى كنم تا از آنچه به تو تعليم داده شده و مايه رشد و صلاح است، به من بياموزى؟ آن دو به راه افتادند؛ تا آن‌كه سوار كشتى شدند، خضر كشتى را سوراخ كرد. موسى گفت: آيا آن را سوراخ كردى كه اهل كشتى را غرق كنى؟! راستى چه كار ناپسندى انجام دادى!» مقصود از «عبداً» خضر عليه‌السلام است و خطاب موسى عليه‌السلام در «اخرقتها» خضر عليه‌السلام است. ۵.۱ - اعتراض به غرق کشتیقرار گرفتن سرنشينان كشتى در معرض غرق، علّت اعتراض موسی علیه‌السلام به عمل خضر عليه‌السلام: «فَوَجَدا عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَيْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً • قالَ لَهُ مُوسى هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلى أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْداً • فَانْطَلَقا حَتَّى إِذا رَكِبا فِي السَّفِينَةِ خَرَقَها قالَ أَ خَرَقْتَها لِتُغْرِقَ أَهْلَها ...؛ به خاطر بياور هنگامى را كه موسى به يار همسفرش گفت: دست از جستجو برنمى‌دارم تا به محل تلاقى دو دریا برسم؛ هر چند مدّت طولانى به راه خود ادامه دهم. و در آن جا بنده‌اى از بندگان ما را يافتند ... موسى به او گفت: آيا اجازه مى‌دهى از تو پيروى كنم تا از آنچه به تو تعليم داده شده و مايه رشد و صلاح است، به من بياموزى؟ آن دو به راه افتادند؛ تا آن‌كه سوار كشتى شدند، خضر كشتى را سوراخ كرد. موسى گفت: آيا آن را سوراخ كردى كه اهل كشتى را غرق كنى؟!....» ۶ - غرق کشتی‌نشینان و عجز انسانغرق شدن كشتى و ساكنان آن، نشانه عجز انسان: «وَ مِنْ آياتِهِ الْجَوارِ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلامِ إِنْ يَشَأْ يُسْكِنِ الرِّيحَ • فَيَظْلَلْنَ رَواكِدَ عَلى ظَهْرِهِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ؛ از نشانه‌هاى او كشتى‌هاى كوه پيكرى است كه در دريا به كمک بادها حركت مى‌كنند. اگر او اراده كند، باد را ساكن مى‌سازد تا آنها بر روى دريا بى‌حركت بمانند؛ در اين نشانه‌هايى است براى هر صبور شكرگزار.» ۷ - پانویس۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۱، ص۳۷۹، برگرفته از مقاله «غرق کشتی‌نشینان». |